'Het afschudden van ideologische veren is voor een politieke partij ook een bevrijdende ervaring' PvdA moet van Kok naar het politieke midden

Van onze verslaggeverAMSTERDAMPartijleider Kok citeerde zijn voorganger Joop den Uyl, die zichzelf 'een zondig reformist' noemde. De ware reformist stond gisteren in de Rode Hoed. Kok stelde dat de PvdA verder moet opschuiven naar het centrum van de politiek: 'Juist de toegenomen kwetsbaarheid van groepen die zich in het brede middenveld van de maatschappij ophouden maakt hen vatbaar voor vele opties, maar stellig ook voor die van de sociaal-democratie.'Kok citeerde partij-ideoloog Kalma, die ooit schreef dat als de PvdA werkelijk wilde vernieuwen, er een afscheid van de socialistische ideologie nodig was. In eigen woorden voegde Kok daaraan toe: 'Dit proces is anno 1995 nagenoeg voltooid.'Volgens Kok is de koers naar het midden onontkoombaar. 'De sociaal-democratie moet wel een brug slaan naar het midden, kan niet anders, maar zou ook niet anders moeten willen. De PvdA als brede volksbeweging is nog nooit zo actueel geweest.'Minister-president Kok betwijfelt of de electorale aantrekkingskracht van de VVD een structureel karakter zal hebben. Het politieke debat zal de komende tien jaar tussen de sociaal-democraten en de liberalen worden gevoerd.Kok: 'De grotere aantrekkingskracht van het liberale gedachtengoed is thans duidelijk waarneembaar. Het structurele karakter daarvan moet nog blijken.'Volgens Kok is er een brede behoefte om het doorschietende individualisme tegen te gaan: 'Er is onmiskenbaar een groeiende behoefte de samenleving een gevoel van richting, van zingeving mee te geven. Fragmentatie en vergruizing roepen tegenbewegingen op, die erop uit zijn de burger weer te betrekken bij de publieke zaak.'De premier voorziet dat het politieke debat de komende tien jaar tussen twee visies zal gaan. De liberale, die 'zal de betrokkenheid van de overheid, de publieke sector willen minimaliseren: de minimale staat'. Daar tegenover staat de sociaal-democratische visie, die 'een actieve publieke sector' voorstaat en 'de articulatie van het publiek belang'.Wie niet op die liberale minimale staat wil uitkomen zal naar een modern, sociaal Nederland toe moeten, aldus Kok. Daarin heeft de PvdA een voortrekkersrol te vervullen. 'De sociaal-democratie zal in de onorthodoxe zoektocht naar de omvang en organisatie van de publieke sector voorop moeten lopen.'Over het stelsel van sociale zekerheid zei Kok: 'Is en blijft de verzorgingsstaat, met al zijn mankementen en verstarring, niet de mooiste prestatie van menselijke wilsvorming?' Kok zei het een teken van beschaving te vinden dat er in Nederland 'nog steeds een solide draagvlak aanwezig is,' waarin voor mensen 'onvoorzienbare en onverzekerbare risico's worden afgedekt'.In zijn rol als 'voorzitter van Nederland', zoals inleider Abram de Swaan premier Kok noemde, schetste hij de politieke agenda van de komende tien jaar. Er zijn 'doorbraken' nodig op het gebied van ruimtelijke ordening, milieu en de sociale samenhang.Kok wil een 'versnelling in de vernieuwing van de mobiliteitsinfrastructuur van ons land'. Het is noodzakelijk daarvoor 'forse en intelligente investeringen' te doen. Dat veroorzaakt een werkgelegenheidsimpuls op korte termijn en op de langere een steviger concurrentiepositie met het buitenland.De beslissingen over de Betuwelijn en Schiphol noemde de premier als voorbeelden waarbij het paarse kabinet 'een heldere voortrekkersrol vervulde'. Kok hekelde het vooruitschuiven van beslissingen als 'desastreus voor economie en milieu'.Voorts streeft Kok naar een verhoogde inzet van integratie van minderheden, die bevorderend zal werken voor de sociale samenhang van stad en platteland. Een andere doorbraak wil hij bewerkstelligen door het ontwikkelen van een 'weerbare kennisinfrastructuur' die tegen de tand des tijds is bestand.