17 июнь — Умумжаҳон чўлланиш ва қурғоқчиликка қарши курашиш куни!

Мамлакатимизнинг ривожланишининг асосий омили ва мезони сифатида, ҳеч шубхасиз танланган Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2017 йил 7 февралдаги “2017-2021 йилларда Ўзбекистон Республикасини ривожлантиришнинг бешта устувор йўналишлари бўйича ҳаракатлар стратегияси»да қишлоқ хўжалигини модернизация қилиш, хусусан табиий ресурслардан, биринчи навбатда ер ресурсларидан оқилона фойдаланиш ва уларни муҳофаза қилиш, ерларнинг мелиоратив ҳолатини яхшилаш, қишлоқ хўжалигида интенсив ишлаб чиқаришни жорий этиш долзарб масалалардан бири ҳисобланади.

Бирлашган миллатлар ташкилоти томонидан 1994 йилдан эътиборан 17 июнь — Умумжаҳон чўлланиш ва қурғоқчиликка қарши курашиш куни деб эълон қилингандан бошлаб жаҳонда ушбу кун кенг нишонланиб келинмокда. “Чўлланиш” – дунёнинг барча минтақаларида давом этаётган ер деградацияси, яъни яроқсиз ҳолга келиши жараёнидир. Бу жараён инсон омили ва иқлим ўзгариши сабабли юз бермоқда. Табиий ўсимликлар турлари ва миқдорининг камайиши, тупроқ эрозияси, шўрланиши ва унумдорлигининг камайиб кетиши кабилардан иборат.

Ер юзасининг 48,5 миллион километр квадрат кисми чўл ва чала чўллардан иборат бўлиб, унинг 10 миллион килдометр квадратга яқини инсон омиллари таъсирида юзага келган. Чўлланиш жараёни деярли барча китъаларда етарлича. Кўп миқдорда Африка, Осиё, Австралия ҳамда Жанубий Американинг қурғоқчил иклимли ҳудудларида кузатилмоқда. Ўрта Осиёда Орол денгизи ва Оролбўйи минтақасида ҳам мавжуд бўлиб, танг экологик ҳолат — жаҳон миқёсидаги экологик муаммога айланди. 

Ер майдонларида қурғоқчилик ва чўлланиш муаммосига бутунжаҳон ҳамжамиятининг эътиборини кенгроқ жалб этиш, экологик муаммога қарши курашда ҳамкорликни кучайтириш мақсадида 1994 йилда БМТ томонидан чўлланиш ва қурғоқчиликка қарши кураш бўйича Конвенция қабул қилинди. 1995 йилда эса мазкур Конвенция давлатимиз томонидан ратификация қилинган.

Жаҳон миқёсида юз берган жараёнлар таҳлили шуни кўрсатдики, ҳозирги вақтда иқлим ўзгариши, озон қатламининг емирилиши, чўлланиш ва ернинг деградацияси, биохилма-хилликларнинг қисқариши, ичимлик сувининг ифлосланиши ва етишмаслиги, ўрмон ва тупроқ инқирози инсоният учун ниҳоятда долзарб глобал экологик муоммалардан бирига айланган.Олимлар фикрича, ўрмонларнинг беаёв кесилиши ва суғориш ишларининг тўғри йўлга қўйилмагани иқлим ўзгариши билан бирга унумдор ерларни яроқсиз ҳолатга келтирмоқда.

Орол денгизининг қуриши, ундан кўтарилаётган чанг, қум ва тузларни ушлаб қолиш муаммолари ҳал қилиниши зарур бўлган глобал минтақавий муаммодир. Зеро, ҳар йили Орол тубидан 100 миллион тонна атрофида мана шундай туз, чанг ва қумлар шамол билан кўтарилиб, қишлоқ хўжалик ер майдонларини ишдан чиқармоқда.

Мамлакатимиздаги экологик муаммоларни ҳал этиш ва уларни олдини олишда Ўзбекистон Экологик партиясининг ҳам ўрни катта, албатта. Хусусан, партиянинг Бухоро вилоят ташкилоти томонидан олиб борилаётган мониторингдан аён бўлдики, вилоятнинг Жондор, Когон, Пешкў, Ромитан, Қоракўл, Ғиждувон каби туманларида чўлланиш ва қурғоқчилик даражаси ортиб бормоқда. Бу каби муаммоларга қарши курашиш мақсадида 2025 йилгача партия ўз олдига қуйидаги мақсадларни қўйган:

– иқтисодиётнинг барча тармоқларида сувни тежайдиган, жумладан, томчилатиб суғориш технологияларидан кенг фойдаланиш ҳисобига сув сарфини камайтиришга эришиш, суғориладиган ерларнинг 25 фоизигача майдонида томчилаб суғоришнинг самарали технологияларини жорий этилишини таъминлаш;

– Оролбўйига Амударёнинг юқори қисмидан йилига камида 5-6 километр куб ҳажмда сув юборилишини таъминлаш ҳамда Орол денгизининг қуриган тубида ўрмон-мелиоратив ишларини амалга ошириш йўли билан ҳудудни экологик соғломлаштириш ҳамда 1,5 миллион гектар ер майдонини ўрмон билан қоплаш бўйича чора-тадбирларни амалга ошириш;

– деградацияга, чўлланишга ва қурғоқчиликка учраган ерларни тиклаш мақсадида биомелиоратив тадбирлар кўламини кенгайтириш, ихотазорлар барпо этиш ва қайта тиклаш ишларини амалга ошириш.

 – тупрок унумдорлигини ошириш, ер тўгрисидаги қонун ҳужжатлари талабларига риоя этилиши бўйича фермер хўжаликларининг масъулиятини кучайтиришга қаратилган мақсадли чора-тадбирлар салмоғини кўпайтириш;

– мамлакатимизда ер ва сув ресурслари бўйича имкониятлар чекланганлигини ҳисобга олиб, қишлоқ хўжалигини интенсив ривожлантириш, ерларда селекция ишларини чукурлаштириш, юксак самарали замонавий агротехнологияларни жорий этиш ва сувдан оқилона фойдаланиш орқали юртимизда қишлоқ хўжалигини янада ривожлантиришга, деҳқон ва фермерлар дуч келаётган муаммоларини бартараф этишга қаратилган комплекс чора-тадбирларни ишлаб чиқиш ва амалга ошириш.

Мамлакатимизда экологик чора-тадбирларнинг амалга оширилиши ижтимоий, иқтисодий ва экологик соҳаларда барқарор ривожланишни таъминлаб, ҳар бир фуқаронинг мусаффо атроф-муҳитга бўлган асосий ҳуқуқий принципларининг мустахкамланишида Ўзбекистон Экологик партияси депутатларининг ҳам зиммаларида масъулиятли вазифа ётибди. Шундай экан, “Биз келажак учун жавобгармиз” ғояси остида бирлашиб, мамлакатимиздаги экологик муаммоларга барҳам беришга ўз ҳиссамизни қўшайлик!

Ш.Очилов,
Ўзбекистон Экологик партияси Бухоро вилоят кенгаши депутати