Strafrecht & jeugdstrafrecht

Indien u als verdachte in een zaak een brief van het Openbaar Ministerie hebt ontvangen met daarin een voorstel om de zaak tegen bijvoorbeeld betaling van een boete af te doen, kunt u daartegen verzet aantekenen. Dit betekent dat de rechtbank de strafzaak bekijkt. Het voordeel daarvan is dat de rechtbank niet ‘gekleurd’ is: de rechter is objectief.

In enkele gevallen vindt de officier van justitie het niet meer de moeite waard om de zaak aan de rechter voor te houden. Dit betekent dat de zaak geseponeerd wordt. Wij kunnen u bijstaan in dit soort zaken.

Als u wordt verdacht van het plegen van een strafbaar feit, mag de politie u verhoren en onderzoek doen naar uw persoonsgegevens. De politie mag u maximaal zes uur vasthouden voor onderzoek. Die zes uur gaan in op het moment dat u bent aangekomen op het bureau waar u wordt verhoord.

De tijd tussen middernacht (00.00 uur) en 09.00 uur ‘s morgens wordt hierbij niet meegerekend. In deze nachtelijke uren mag u overigens wel door de politie verhoord worden. U kunt u tijdens dit onderzoek beroepen op uw zwijgrecht.

Nadat u voor maximaal vijftien uren bent opgehouden voor verhoor, kan de officier van justitie u voor een periode van zes dagen (drie dagen + drie dagen verlenging) in verzekering stellen. U kunt niet in bezwaar of beroep tegen de inverzekeringstelling of de verlenging daarvan.

U moet binnen drie dagen en vijftien uren voor de rechter-commissaris worden geleid. Over eventuele onrechtmatigheden bij de aanhouding en de inverzekeringstelling kan en moet dan bij de rechter-commissaris worden geklaagd.

Als u in verzekering bent gesteld, zal uw advocaat altijd controleren of er in uw situatie wel voorlopige hechtenis was toegestaan. Als voorlopige hechtenis niet is toegestaan, is namelijk ook geen inverzekeringstelling toegestaan.

Als een verdachte is aangehouden vanwege een strafbaar feit en er is meer onderzoek nodig, dan kan hij in verzekering worden gesteld. Indien de officier van justitie vindt dat de verdachte langer vast moet blijven zitten, omdat er ernstige bezwaren tegen de verdachte bestaan en er sprake is van een misdrijf waarop een gevangenisstraf van meer dan vier jaren is gesteld, kan hij de rechter-commissaris vragen om een bevel tot bewaring af te geven. De bewaring duurt maximaal veertien dagen.

Na afloop daarvan kan de officier van justitie op een zitting van de raadkamer van de rechtbank om een bevel tot gevangenhouding vragen voor een periode van 30 tot 90 dagen. Binnen de termijn van 90 dagen moet de strafzaak van de verdachte door de rechtbank zijn behandeld. Dit kan ook een pro-formazitting zijn, waarbij de zaak wordt aangehouden en de voorlopige hechtenis automatisch wordt verlengd.

Zolang de strafzaak duurt kan de verdachte in voorlopige hechtenis blijven. De duur daarvan is beperkt tot de redelijke termijn van de behandeling van de zaak, zoals gesteld in artikel 6 lid 1 van het EVRM.

De rechter of de officier van justitie kan zelf besluiten tot een schorsing van de voorlopige hechtenis, als daar na afweging van de ernst van de zaak, het belang van het onderzoek en de persoonlijke belangen van de verdachte aanleiding voor is.

De advocaat van de verdachte kan ook zelf om schorsing van de voorlopige hechtenis vragen als daar redenen voor zijn. Deze redenen kunnen bijvoorbeeld gelegen zijn in een goed behandelplan van de verdachte of het belang dat de verdachte weer naar school gaat.

Een dagvaarding is een formele brief van de rechtbank waarin u wordt opgeroepen om op een bepaalde datum bij de rechtbank te verschijnen, omdat u verdacht wordt van een strafbaar feit. Bij uw verdediging heeft u recht op een advocaat. De advocaat kan u op de terechtzitting bijstaan en de zaak namens u bepleiten. Bij de verdediging bekijkt de advocaat samen met u de feiten, de bewijzen, en de omstandigheden die een rol hebben gespeeld bij het strafbare feit, en probeert zo tot een voor u zo gunstig mogelijke afloop van de zaak te komen.

Een Taakstraf Openbaar Ministerie-zitting (TOM-zitting) is een speciale zitting zonder rechter, waarbij door de officier van justitie of de parketsecretaris een voorstel wordt gedaan aan de verdachte om strafvervolging te voorkomen. Het moet gaan om een relatief licht vergrijp, en er mag geen twijfel zijn over het bewijs.

Het voorstel kan bijvoorbeeld zijn het uitvoeren van een werkstraf of een leertraject, of het vergoeden van de schade. Het openbaar ministerie kan een dergelijk voorstel doen bij meerderjarige verdachten voor maximaal 120 uur werkstraf/leerstraf en alleen voor strafbare feiten waar een maximum gevangenisstraf op staat van minder dan zes jaar.

U mag zich tijdens de TOM-zitting net zoals bij een normale zitting laten bijstaan door een advocaat. Dit gaat niet automatisch: u moet zelf contact opnemen met een advocaat. De kosten hiervan kunnen worden vergoed door de Raad voor Rechtsbijstand (www.rvr.org).

Bij minderjarige verdachten heet het gesprek op het parket met de officier van justitie geen TOM-zitting, maar een Oproep Ten Parkette-zitting (OTP-zitting). Ook bij een OTP-zitting mag er geen twijfel zijn over het bewijs van het feit. Als het voorstel van de officier van justitie wordt geaccepteerd, kan de zaak niet meer voor de strafrechter komen.

De jeugdige kan zich tijdens de OTP-zitting net zoals bij een normale zitting laten bijstaan door een advocaat. Dit gaat niet automatisch: u moet zelf contact opnemen met een advocaat. De kosten hiervan kunnen worden vergoed door de Raad voor Rechtsbijstand (www.rvr.org). Wanneer de officier van justitie de zaak wil afdoen door het aanbieden van een taakstraf van meer dan twintig uur of een geldboete van meer dan € 115,00, is bijstand van een advocaat verplicht.

Bureau Halt is de organisatie die samenwerkt met justitie om jongeren van twaalf tot achttien jaar, die kleine vergrijpen -zoals vernieling of winkeldiefstal- hebben gepleegd, een leerstraf of een werkstraf te laten uitvoeren. Dit kan vaak gebeuren zonder dat de strafzaak voor de rechter is gekomen. Bij een Halt-afdoening bij een jongere van twaalf tot vijftien jaar moeten de ouders de Halt-afdoening ook accepteren.

Het gaat bij een gedragsbeïnvloedende maatregel (GBM) om een maatregel die door de rechter aan jeugdigen kan worden opgelegd, in plaats van een straf. De GBM is vooral bedoeld voor jeugdige veelplegers en harde kernjongeren met gedragsproblemen en mogelijk achterliggende opvoedings- of gezinsproblematiek. Het gaat dan bijvoorbeeld om het verplicht volgen van een bepaalde (gezins-)therapie, of het volgen van een training sociale vaardigheden.

Voordat een maatregel wordt opgelegd, moet een advies worden uitgebracht door de Raad voor de Kinderbescherming. Als de jeugdige niet naar behoren meewerkt aan de GBM, dan kan deze worden omgezet in vervangende jeugddetentie voor de duur gelijk aan de resterende duur van de maatregel.

Als een jongere een gewelds- of zedenmisdrijf heeft gepleegd, kan hij een Plaatsing In Jeugdinrichting-maatregel (PIJ-maatregel) krijgen. Deze maatregel is bedoeld om criminele jongeren met een ontwikkelingsstoornis of psychische aandoening te behandelen en te (her)opvoeden. De PIJ-maatregel duurt drie jaar. De jongere krijgt minimaal twee jaar een behandeling in een justitiële jeugdinrichting en één jaar voorwaardelijk.

De CRIEM Aanpak van de jeugdreclassering is bedoeld voor jongeren van twaalf tot en met zeventien jaar die afkomstig zijn uit een niet-westerse minderheidsgroep, waarbij de aansluiting tussen het gezin en de Nederlandse samenleving niet optimaal is. Het doel van de CRIEM Aanpak is om de integratie in de samenleving te bevorderen. De CRIEM Aanpak is van toepassing op jongeren die relatief lichte vergrijpen hebben gepleegd en nog niet eerder in contact zijn geweest met justitie.

De Harde Kern Aanpak is bedoeld voor jongeren van twaalf tot 25 jaar die tot de harde kern van de jeugdcriminelen horen.

Een ‘harde kern jongere’ is:

• een jongere in de leeftijd van twaalf t/m 24 jaar, die in het peiljaar twee zware delicten heeft gepleegd en bovendien in de jaren daarvoor drie antecedenten heeft;
• of een jongere die in het peiljaar ten minste drie zware delicten heeft gepleegd.

Het gaat om jongeren bij wie criminaliteit bij hun levenspatroon hoort en jongeren die de meeste overlast bezorgen en schade toebrengen. Hun belangrijkste referentiegroep (leeftijdsgenoten, vriendengroep) heeft een soortgelijk levenspatroon. Zonder een forse ingreep komen zij waarschijnlijk niet uit het criminele circuit.

De Harde Kern Aanpak is een intensief programma van zes maanden, waarin onder andere wordt gewerkt aan dagbesteding en zorg.

De reclassering stelt in opdracht van de rechter of het Openbaar Ministerie vast welke reclasseringsbemoeienis zinvol is. Op basis van onder andere een gesprek met de verdachte, wordt een adviesrapport opgemaakt. De rechter bepaalt of dit advies wordt opgevolgd. Na de uitspraak komt de reclassering in beeld als de rechter aan iemand een werkstraf of leerstraf oplegt, of als de rechter bepaalt dat iemand onder toezicht van de reclassering wordt gesteld.

Reclassering Nederland begeleidt bij deze trajecten en ziet erop toe dat de betrokkene zich houdt aan de gemaakte afspraken. Mocht dit niet het geval zijn, dan kan er alsnog een gevangenisstraf worden opgelegd.

Als de rechter u heeft veroordeeld kan u of uw advocaat binnen veertien dagen na het vonnis hoger beroep aantekenen. In hoger beroep wordt de zaak van begin tot eind opnieuw bekeken, wat vaak tot een heel andere uitkomst leidt. Hoger beroep instellen is in de meeste zaken dan ook zeker de moeite waard. Het is van belang om dit goed met een advocaat te bespreken.

Als u het niet eens bent met een boete van het Centraal Justitieel Incasso Bureau (CJIB), dan kunt u daartegen een bezwaarschrift indienen. Het is mogelijk dat u ten onrechte een bekeuring hebt gehad: u bent misschien geflitst terwijl u zich netjes aan de toegestane snelheid hield. Het is van belang om contact op te nemen met een advocaat, indien u naar uw mening ten onrechte door het CJIB bent benaderd.

Het niet (tijdig) betalen van een boete kan allerlei vervelende consequenties met zich meebrengen, met in laatste instantie de mogelijkheid dat u in de gevangenis belandt. Dit kan plaatsvinden na oplegging van boete en taakstraf. In principe zit men voor elke € 25,00 één dag vast tot maximaal een jaar. Met elke dag dat men vastzit, neemt het nog resterende bedrag dus met € 50,00 af (zie art. 24c lid 3 Wetboek van Sr.)

Als de taakstraf niet naar behoren is uitgevoerd, geldt een maximum van acht maanden. Twee uur taakstraf wordt vervangen door één dag vervangende hechtenis, 60 uur taakstraf wordt vervangen door één maand vervangende hechtenis.

Mocht u op onjuiste gronden hebben vastgezeten op een politiebureau of in een gevangenis, dan hebt u recht op een schadevergoeding. Hierover zijn regels ontwikkeld in het Nederlandse recht. Wij kunnen u bijstaan met het opstellen en opeisen van een schadeclaim en in de procedure tegen de Nederlandse Staat.