هپاتیت ویروسی هر روز جان 3500 نفر را می گیرد
دکتر امیرعلی سهراب پوربر اساس گزارش جهانی هپاتیت 2024 که سه شنبه گذشته توسط سازمان جهانی بهداشت (WHO) منتشر شد، تعداد جان باختگان به دلیل هپاتیت ویروسی در حال افزایش است. این بیماری با حدود 1.3 میلیون مرگ سالانه، بعد از بیماری سل، دومین علت عفونی مرگ و میر در سراسر جهان است.
این گزارش که در اجلاس جهانی هپاتیت (World Hepatitis Summit) منتشر شد، تاکید می‌کند که با وجود ابزارهای بهتر برای تشخیص و درمان، و کاهش قیمت ابزارهای تشخیصی/درمانی، میزان تشخیص و درمان متوقف شده است. با این حال، دستیابی به هدف سازمان بهداشت جهانی برای حذف هپاتیت های ویروسی تا سال 2030، اگر اقدامات سریعی در پیش گرفته شود، همچنان قابل دستیابی است.
داده های جدید از 187 کشور نشان می دهد که تعداد تخمینی مرگ و میر ناشی از هپاتیت ویروسی از 1.1 میلیون در سال 2019 به 1.3 میلیون در سال 2022 افزایش یافته است. از این تعداد، 83 درصد به دلیل هپاتیت B و 17 درصد به دلیل هپاتیت C بوده است. در هر روز، 3500 نفر در سراسر جهان به دلیل عفونت های هپاتیت B و C جان خود را از دست می دهند.
دکتر تدروس آدهانوم گبریسوس، دبیرکل WHO گفت: «این گزارش تصویری نگران‌کننده را نشان می‌دهد: علیرغم پیشرفت در سطح جهانی در پیشگیری از ابتلا به هپاتیت، مرگ و میر در حال افزایش است زیرا تعداد بسیار کمی از افراد مبتلا به هپاتیت تشخیص داده شده و تحت درمان قرار می‌گیرند. سازمان جهانی بهداشت متعهد به حمایت از کشورها برای استفاده از همه ابزارهای در اختیار - با قیمت های در دسترس - برای نجات جان انسان ها و تغییر این روند است.»
تخمین‌های به‌روز شده سازمان جهانی بهداشت نشان می‌دهد که در سال 2022، 254 میلیون نفر با هپاتیت B و 50 میلیون نفر با هپاتیت C زندگی می‌کرده اند. نصف مبتلایان به هپاتیت های مزمن B و C، افراد 30 تا 54 ساله، و 12 درصد آنها کودکان زیر 18 سال هستند. 58 درصد از تمامی موارد، مرد هستند.
موارد جدید ابتلا، نسبت به سال 2019 کاهش اندکی داشته، اما شیوع کلی هپاتیت ویروسی هنوز بالاست. در سال 2022، 2.2 میلیون و در سال 2019، 2.5 میلیون ابتلای جدید وجود داشته است.
این شامل 1.2 میلیون عفونت جدید هپاتیت B و تقریباً 1 میلیون عفونت جدید هپاتیت C است. بیش از 6000 نفر هر روز به هپاتیت ویروسی آلوده می‌شوند.
تخمین‌های جدید حاصل از نظرسنجی‌های ملی نشان می‌دهند که اقدامات پیشگیرانه مانند واکسیناسیون، همراه با گسترش درمان هپاتیت C، در کاهش موارد ابتلای جدید نقش داشته اند.
پیشرفت جهانی و تفاوت‌ها در تشخیص و درمان
در کلّ دنیا، تنها 13% از افراد مبتلا به عفونت هپاتیت B مزمن از بیماری خود اطلاع دارند و تقریباً 3% (7 میلیون نفر) از آنها تا پایان سال 2022 درمان ضدویروسی دریافت کرده‌اند. 36% از بیماران هپاتیت C تشخیص داده شده‌اند و 20% (12.5 میلیون نفر) از آنها با درمان بهبود کامل شده‌اند.
این نتایج بسیار عقب تر از اهداف جهانی است که بر حسب آن باید درمان 80% افراد مبتلا به هپاتیت B و هپاتیت C تا سال 2030 انجام شود. با این حال، راه طی شده نشان می‌دهد که یک بهبود اندک اما مستمرّ در پوشش تشخیص و درمان از زمان آخرین برآوردهای گزارش‌شده در 2019 رخ داده است. به طور خاص، تشخیص هپاتیت B از 10% به 13% و درمان از 2% به 3% افزایش یافته و تشخیص هپاتیت C از 21% به 36% و درمان از 13% به 20% افزایش یافته است.
بار هپاتیت ویروسی در مناطق مختلف جهان متفاوت است. منطقه آفریقایی سازمان بهداشت جهانی 63٪ از عفونت‌های جدید هپاتیت B را تحمل می‌کند، اما با وجود این بار، فقط 18٪ از نوزادان در این منطقه واکسن تولدی هپاتیت B را دریافت می‌کنند. در منطقه غربی اقیانوس آرام که 47٪ از مرگ‌های هپاتیت B را تشکیل می‌دهد، پوشش درمانی بین افراد تشخیص داده شده 23٪ است که بسیار پایین است تا به کاهش مرگ و میر کمک کند.
بنگلادش، چین، اتیوپی، هند، اندونزی، نیجریه، پاکستان، فیلیپین، جمهوری روسیه و ویتنام، به طور کلی حدود دو سوم بار بیماری هپاتیت B و C جهان را به دوش می کشند. دسترسی جهانی به پیشگیری، تشخیص و درمان در این ده کشور تا سال 2025، در کنار تقویت تلاش‌ها در منطقه آفریقا ضروری است تا واکنش جهانی به مواجهه با اهداف توسعه پایدار دوباره در مسیر صحیح قرار گیرد.
نابرابریها در قیمت‌گذاری و ارائه خدمات
با وجود فراهم بودن داروهای ژنریک قابل تأمین ضدویروس هپاتیت، بسیاری از کشورها نمی‌توانند آنها را با قیمت‌های پایین تأمین کنند. تفاوت‌های قیمت‌گذاری در مناطق مختلف سازمان جهانی بهداشت مشهود است، به طوری که بسیاری از کشورها حتی برای داروهایی که از حالت پتنت خارج شده‌اند یا در توافقنامه‌های مجازی اجازه مصرف آنها داده شده، بهای بالاتری را پرداخت می‌کنند. به عنوان مثال، اگرچه تنوفوویر برای درمان هپاتیت B از حالت پتنت خارج شده و با قیمت جهانی معیار ماهیانه 2.4 دلار آمریکا موجود است، تنها 7 کشور از 26 کشوری که گزارش داده اند، قیمت‌هایی را با این رقم یا کمتر پرداخت کرده‌اند.
به همین ترتیب، دوره 12 هفته‌ای سوفوسبوویر/داکلاتاسویر پان‌ژنوتیپی برای درمان هپاتیت C با قیمت معیاری جهانی 60 دلار آمریکا موجود است، اما تنها 4 از 24 کشور گزارش‌دهنده، قیمت‌هایی را با این معیار یا پایین‌تر از آن پرداخت کرده‌اند.
ارائه خدمات کماکان متمرکز و عمودی است و بسیاری از جمعیت‌های تحت تأثیر هنوز بابت خدمات هپاتیت ویروسی هزینه‌ها را از جیب پرداخت می کنند.
تنها 60 درصد از کشورهای گزارش‌دهنده، خدمات تشخیص و درمان ویروس هپاتیت را به صورت کاملاً رایگان یا با سوبسید در بخش عمومی ارائه می‌دهند. شرایط مالی در منطقه آفریقا ضعیف تر است، جایی که تنها حدود یک سوم کشورهای گزارش‌دهنده این خدمات را به صورت رایگان ارائه می‌دهند.
پیشنهادات برای شتاب بخشیدن به حذف هپاتیت
این گزارش یک سری اقدامات را برای پیشبرد اقدامات بهداشت عمومی در برابر هپاتیت ویروسی ارائه می‌دهد که در راستای پایان دادن به اپیدمی تا سال ۲۰۳۰ طراحی شده اند. این اقدامات شامل موارد زیر می‌شوند:
- گسترش دسترسی به آزمون‌های تشخیصی؛
- حرکت از سیاست‌گذاری به سوی پیاده سازی درمان برابر؛
- تقویت تلاش‌های پیشگیری اولیه؛
- ساده‌سازی ارائه خدمات، بهینه‌سازی مقررات و تأمین فراورده ها؛
- توسعه سرمایه‌گذاری در کشورهای اولویت دار؛
- تأمین منابع مالی نوآورانه؛
- استفاده از داده‌های بهتر برای اقدام؛ و
- مشارکت نهادهای مدنی و پیشبرد تحقیقات با هدف بهبود روش های تشخیصی و درمان‌های بالقوه هپاتیت B.
تأمین مالی همچنان یک چالش است
تأمین مالی برای هپاتیت ویروسی، هم در سطح جهانی و هم در بودجه‌های سلامت کشورها، کافی نیست تا نیازها را برطرف کند. این موضوع از ترکیبی از عوامل ناشی می‌شود، از جمله آگاهی محدود از مداخلات و ابزارهای صرفه‌جوی هزینه و همچنین اولویت‌های رقیب در برنامه‌های سلامت جهانی. این گزارش سعی دارد روش‌هایی را پیش روی کشورها برای پرداختن به این نابرابریها و دسترسی به ابزارهایی با قیمت‌های مناسب‌تر بگذارد.
منبع: WHO