'Israël heeft met liquidatie Jaabari een grote fout gemaakt'

Ahmed Jaabari, het hoofd van de militaire tak van Hamas en verantwoordelijk voor de ontvoering van de Israëlische soldaat Gilad Shalit, is woensdag door Israëlische raketten gedood. Waarom? De Israëlische regering heeft verklaard dat het doel van de huidige aanvallen op Gaza is dat ze zo'n afschrikwekkende werking moeten hebben dat er geen raketten meer op Israël worden afgevoerd.

Eerdere liquidaties hebben ertoe geleid dat Hamas-leiders onderdoken en het heeft tijdelijk raketaanvallen op Israël weten te voorkomen. Volgens Israëlische leiders zal die afschrikking opnieuw worden bewerkstelligd als militaire en politieke leiders doelgericht worden gedood, en als de militaire infrastructuur van Hamas hard wordt getroffen.

Maar dit beleid is op langere termijn nooit effectief gebleken, zelfs niet nadat de oprichter en geestelijk leider van Hamas, sjeik Ahmed Yassin, werd vermoord. Hamas legde toen de wapens niet neer en Hamas zal ook nu niet ophouden met het afschieten van raketten zolang er geen wapenstilstand is.

Onzeker
Toen we onderhandelden met Hamas over de vrijlating van Shalit meenden leden van het Israëlische team dat Jaabari geen deal zou sluiten omdat hij ervan uitging dat, zolang hij Shalit gevangen hield, hij niet gedood zou worden. Dat werd onzekerder na de vrijlating van de soldaat. Of hij geliquideerd zou worden, hing vanaf dat moment af van welke waarde de Israëlische regering hechtte aan een levende Jaabari. Dat oordeel is afgelopen week helder geworden.

Ik geloof dat Israël een grote en onverantwoordelijke strategische fout heeft gemaakt met het besluit Jaabari te doden. Niet dat hij een man van vrede was. Hij geloofde niet in vrede met Israël en weigerde elk direct contact met Israëlische leiders en zelfs met mensen zonder enige officiële functie, zoals ik. De onderhandelingen met Jaabari verliepen via mijn tegenhanger bij Hamas, Ghazi Hamad, de viceminister van Buitenlandse Zaken van Hamas, die van Jaabari het mandaat had gekregen rechtstreeks met mij te onderhandelen.

Tijdens het doorgeven van boodschappen tussen beide partijen, leerde ik uit eerste hand dat Jaabari niet alleen geïnteresseerd was in een staakt-het-vuren op lange termijn, maar dat hij ook degene was die verantwoordelijk was voor eerdere wapenstilstanden die door de Egyptische geheime dienst waren voorbereid. De morgen dat hij werd gedood had Jaabari een voorstel ontvangen voor een langdurig staakt-het-vuren met Israël, compleet met afspraken over het afdwingen van de overeenkomst. Dit voorstel werd aanvaard door Ghazi Hamad en ondergetekende toen we elkaar verleden week in Egypte spraken.

Hetzelfde verhaal
Het doel was om het bekende patroon uit het verleden achter ons te laten. Jarenlang was het steeds hetzelfde verhaal: de Israëlische geheime dienst ontdekt dat er een terroristische aanval vanuit Gaza dreigt en het leger voert om dat te voorkomen een luchtaanval uit tegen de betrokken terreurcellen, die vaak bestaan uit leden van de Islamitische Jihad, volksmilities en salafistische groepen die niet onder de controle van Hamas staan maar wel op Hamas-gebied opereren. Deze cellen voeren aanvallen uit op Israëlische steden vlak bij Gaza, die vaak doel missen. De Israëlische luchtmacht reageert daar snel op. Gewoonlijk is het resultaat tussen de tien en 25 doden in Gaza, geen slachtoffers in Israël en heel veel schade aan huizen en materieel aan beide kanten.

Andere leiders van Hamas en leden van de Shura-raad, het belangrijkste besluitvormende orgaan van Hamas, steunden een nieuwe poging tot een staakt-het-vuren omdat ze net als Jaabari de zinloosheid inzagen van achtereenvolgende raketaanvallen op Israël die Israël geen echte schade toebrachten, maar wel tientallen slachtoffers in Gaza opleverden. Jaabari wilde zijn tactiek van 'verzet' waarmee hij de strijd tegen Israël bedoelde niet opgeven, maar hij zag de noodzaak in van een nieuwe strategie en was bereid akkoord te gaan met een langdurige wapenstilstand.

Deze oorlog wordt door Israël opnieuw voorgesteld alsof het geen keuze heeft. De bevolking schaart zich achter de regering, zoals je dat overal ter wereld mag verwachten. De VS steunen de Israëlische operatie omdat 'Israël volledig het recht heeft zichzelf en zijn bevolking te beschermen'. Dat heeft het zeker, maar het is de vraag of er geen andere middelen mogelijk zijn om datzelfde doel te bereiken, zonder geweld.

Israël heeft doelgericht doden, invasies, drones, F-16's, economische blokkades en politieke boycots uitgeprobeerd. Het enige dat niet geprobeerd is, is het sluiten van een overeenkomst (door onpartijdige bemiddelaars) met als doel een langdurige, wederzijdse wapenstilstand.

Stoppen
Geen regering kan accepteren dat de burgerbevolking wordt belaagd vanuit aanpalend gebied. Het afvuren van duizenden raketten vanuit Gaza moet stoppen. Maar een wederzijds erkende wapenstilstand was mogelijk. Het verschil tussen het voorstel dat ik samen met mijn Hamas-tegenhanger opstelde met de voorstellen uit het verleden is dat het een mechanisme bevat hoe het gevaar van terreuraanvallen aan te pakken én hoe heldere definities van zulke schendingen moeten luiden. Dit voorstel zou zowel aan Jaabari als aan Israëlische veiligheidsfunctionarissen, die van onze onderhandelingen wisten, worden voorgelegd.

In het voorstel dat Jaabari, voor zover ik weet, enkele uren voor zijn dood onder ogen kreeg, wordt voorgesteld dat Israëlische informatie middels de Egyptenaren zou worden doorgegeven aan Jaabari zodat hij actie kon ondernemen om een aanval op Israël te voorkomen. Jaabari en zijn troepen zouden dan een kans krijgen aan te tonen dat ze het meenden toen ze medewerkers van de Egyptische geheime dienst vertelden dat ze niet in escalatie geïnteresseerd waren. Als Jaabari had ingestemd met het voorstel, dan hadden we een nieuwe ronde van geweld kunnen voorkomen. Had hij geweigerd, dan was Israël waarschijnlijk op een soortgelijke wijze in de aanval gegaan als nu.

Het was het op zijn minst waard geweest het voorstel uit te proberen, temeer omdat daarin staat dat een tegenaanval van Israël - als het van een raketaanval op korte termijn hoort - niet als schending van het staakt-het-vuren zou gelden en niet tot escalatie zou leiden.

In plaats daarvan is Jaabari nu dood, en met hem is de mogelijkheid van een langdurige wapenstilstand in rook opgegaan. Israël heeft wellicht ook de mogelijkheden van Egyptische veiligheidsfunctionarissen in gevaar gebracht om op korte termijn een wapenstilstand te sluiten. Met de dood van Jaabari is een van de pragmatischer Hamas-leiders geëlimineerd. Wie zal hem vervangen? Ik ben er niet van overtuigd dat de politieke en militaire leiders in Israël daar een antwoord op hebben.

Copyright: The New York Times

_{Gershon Baskin is medevoorzitter van het Israel Palestine Center for Research and Information, columnist van The Jerusalem Post en initiatiefnemer van en onderhandelaar tijdens geheime onderhandelingen om Gilad Shalit vrij te krijgen.}